Święto Ofiarowania Pańskiego przypada na 2 lutego. Wiąże się ona ściśle z zakończeniem tradycyjnego okresu Bożego Narodzenia, od którego tego dnia mija 40 dni. W liturgii nie słyszymy już kolęd, a z naszych domów znikają wszelkie, świąteczne ozdoby. Podczas uroczystości, w Kościele świecimy świecę. Obrzęd ma przypominać chrześcijanom, że Chrystus jest Światłością świata, która rozjaśnia wszystkie mroki grzesznego życia każdego z nas.
Światło, które daje Chrystus możemy otrzymać między innymi w sakramentach. Wtedy wychodzimy z mroku i zaczynamy dostrzegać światło, które przyćmił grzech. Dzięki temu na nowo jesteśmy w stanie spojrzeć na rzeczywistość w świetle Ewangelii. Święto Ofiarowania Pańskiego w Polsce ma charakter Maryjny i przyjmuje się, że jest to Święto Matki Bożej Gromnicznej.
Jakie znaczenie ma Gromnica, która towarzyszy nam w najważniejszych momentach życia?
Gromnica to świeca, która niesie światło Chrystusa i którą każdy chrześcijanin powinien mieć w swoim domu. Zapala się ją przy przyjmowaniu sakramentów świętych, w trudnych chwilach, w czasie nawałnic, czy w godzinie śmierci. Jest ona symbolem światłości Chrystusa, która rozjaśnia mroki grzechu każdego człowieka.
Gromnica to świeca, która towarzyszy chrześcijaninowi w najważniejszych wydarzeniach w życiu takich jak: chrzest święty, pierwsza Komunia Święta, bierzmowanie, ślub, czy w godzinie śmierci. Zapalana jest w trakcie najważniejszych świąt – między innymi w Wielką Sobotę podczas Liturgii Światła.
Wykonana jest z pszczelego wosku i niegdyś była przechowywana w każdym domu. Kiedy przychodziły gwałtowne burze, nawałnice, czy groziły wszelkiego rodzaju klęski żywiołowe – wyciągano je, palono i modlono się przy blasku świecy. Jest ona znakiem obecności Chrystusa – czyli Światłości świata.
Kiedy zapalamy gromnicę?
Gromnicę zapala się zawsze podczas święta Ofiarowania Pańskiego, kiedy to następuje obrzęd jej poświęcenia. Mamy ją także w Kościele podczas liturgii światła, która odbywa się w Wielką Sobotę. Ponadto świeca zapalana jest między innymi podczas przyjmowania sakramentów tj. chrzest święty, pierwsza Komunia Święta, itd. Mówi się, że świeca, którą człowiek dostaje przy chrzcie świętym, powinna towarzyszyć mu przez całe życie.
Natomiast gromnicę zapala się także w domowych warunkach. Są to najczęściej sytuacje, kiedy powstaje zagrożenie związane z kataklizmami, panowaniem żywiołów. Symbol światła ma być dowodem obecności Boga w trudnych chwilach. Świecę można także zapalić, kiedy w życiu człowieka są sytuacje bez wyjścia, gdy wszystkie sprawy się komplikują – prosząc, by światło Chrystusa wskazało drogę wyjścia, oczyszczenia. Gromnicę zapala się także w obecności umierającej osoby, aby światłość Chrystusa zaprowadziła ją do zbawienia.
Świecę święci się co rok, ponieważ wynika to z tradycji. Dziś gromnicę pali się bardzo rzadko, zapominamy o tym, by modlić się przy jej towarzystwie w trudnych chwilach. Niegdyś bardzo często palono gromnicę, w czasie nawałnic, burz – stąd gromnica szybko się wypalała i pojawiła się potrzeba, by obrzęd poświęcenia świec odbywał się co roku.
Zwyczaje
Tradycyjnie od IX wieku tego dnia w kościołach święci się gromnice (nazwa pochodzi od słowa „grom”) – które miały chronić domostwa przez piorunami. Świece te wyrabiano dawniej w domu z własnego wosku pszczelnego, dziś kupuje się gotowe, wykonane fabrycznie. Przed zaniesieniem do kościoła przystrajają często gromnice sztucznymi kwiatami i kokardami. W Lubelskiem owijają lnem i ozdabiają koralami lub paciorkami; w innych znów okolicach okręcają świece długimi kolorowymi stoczkami, tak zwanymi błażejkami. Nazwa “błażejek” pochodzi od dawnego zwyczaju zapalania stoczków w dzień świętego Błażeja, 3 lutego, podczas święcenia gruszek i jabłek, których lud używał jako lekarstwa na ból gardła.
Jeszcze dziś, gdzieniegdzie, zwłaszcza na obszarach wiejskich, można latem w czasie potężnych burz dostrzec płonące gromnice w oknach.
Przyniesione do kościoła gromnice ksiądz poświęca przed sumą, odmawiając przy tym specjalne modlitwy. Odbywa się również procesja z płonącymi świecami, symbolizująca życie w jedności z Chrystusem, nowego kroczenia przez życie w jedności z Jezusem i blaskach jego ewangelii. Wierni trzymają płonące świece przez czas nabożeństwa, bacząc uważnie, by która nie zgasła, co byłoby złą wróżbą dla tego, który ją trzyma.
Jako gromnice służą też świece chrzcielne, kiedy to w życie nowoochrzczonej osoby wkracza światło wiary, która prowadzi przez życie.
Wróciwszy z kościoła gospodarz błogosławi zapaloną gromnicą swoje pola, podwórze i zwierzęta. Kopciem robi znak krzyża nad drzwiami, oknami domu, piecu i belkach stropowych, aby zabezpieczyć dobytek od gromów, nawałnic, gradów i jako „zapory przeciw nieczystym siłom i nieszczęściom”. Dym ze zgaszonej gromnicy stara się lud wchłaniać w siebie jako ochronę przed bólem gardła.
Poświęcone gromnice przechowuje się nad obrazami świętych, posługując się nimi w ważnych i groźnych momentach życia. Z zapaloną gromnicą wychodzi się naprzeciw kapłana niosącego choremu ostatnią Pociechę. Co więcej, wierni przynosili zwykle świece, przy których byli chrzczeni, i które „towarzyszyły” im przez całe życie (wręczano je również konającym). Zapalenia gromnicy i wkładanie jej w ręce umierającego oznacza, że na wzór „roztropnych panien” wychodzi on z płonącą lampą na spotkanie swego Oblubieńca, ale także, aby Maryja – Ta, która niosła do świątyni Jezusa – Światłość Prawdziwą, prowadziła dusze umierających wprost do wiekuistej światłości, do nieba.
Z dawien dawna uważano Matkę Boską Gromniczną za opiekunkę zagród i ludzi, chroniącą przed napaścią wilków. Tego dnia nikt nie odważył się chodzić do lasu z obawy przed rozzuchwalonymi wilkami.
źródło: Stacja7, www.parafia-lesnice.pl